Wanneer is wonen in een winkelstraat geen thuis meer?

Het debat over woonruimte op handelspanden laait weer op in Diksmuide

In het hart van Diksmuide, waar oude gevels verhalen fluisteren over koopwaar en koopkracht, woedt er een strijd over wie zeggenschap heeft in de straten van het centrum. Sinds 2022 wordt het afgeraden om nog op het gelijkvloers van handelspanden te wonen binnen het kernwinkelgebied van de stad. Een maatregel die met stilzwijgende kracht is ingevoerd, maar nu op luid protest stuit van Vlaams Belang, met Geert Mabesoone op de voorgrond.

Wie beslist over de bestemming van een gebouw?

Mabesoone riep tijdens de jongste gemeenteraad op om de regels rond wonen op het gelijkvloers te herzien. Zijn oproep: laat handelaars opnieuw beslissen over hun eigen pand. De richtlijn om wonen te ontraden in het centrumgebied blijkt juridisch tandenloos te zijn. Er bestaat immers nog geen stedelijke verordening die het ook werkelijk afdwingt.

“Repressie is geen beleid,” aldus Mabesoone, die erop wijst dat deze restricties het risico op leegstand alleen maar vergroten. “Een handelaar die stopt, blijft achter met een pand dat amper nog te verkopen is, omdat het voor wonen op het gelijkvloers geweerd wordt. Voeg daar nog eens de leegstandstaks aan toe na twee jaar, en je zit met een molensteen rond de nek.”

De cijfers liegen niet

Het aantal leegstaande handelspanden stijgt in Diksmuide. In 2020 waren het er 37 van de 416, drie jaar later al 56 van de 413. Een stille stijging die als een trage verzakking door de stad trekt. Volgens Mabesoone zou een versoepeling van de regels net kansen bieden: “Laat eigenaars vrij beslissen over invulling. Wonen waar geen handel meer mogelijk is, kan leegstand vermijden.”

Ondernemers begrijpen het pleidooi

Onderneemster en gemeenteraadslid Mieke Vanrobaeys (Actie!) begrijpt Mabesoones standpunt. In haar chocolade- en ijsjeszaak aan de Woumenweg ervaart ze dagelijks hoe moeilijk het is om een rendabele invulling te vinden voor elk pand. “Wanneer een gebouw langdurig leegstaat of geen nieuwe invulling krijgt, moeten andere bestemmingen overwogen worden. Wonen mag dan geen taboe zijn.”

Een stad zonder hart?

Toch is er ook een ander perspectief. Schepen van Lokale Economie Herlinde Rollez (Team 8600) waarschuwt voor de gevolgen van ongeremd herbestemmen. “Een stad groeit niet organisch wanneer elk pand zijn eigen richting kiest,” zegt ze. “Als commerciële panden zonder kader een woonfunctie krijgen, ontstaat een diffuse stadsstructuur. De handel trekt zich dan terug naar de randen, terwijl het centrum leegloopt.”

Rollez benadrukt dat het commercieel strategisch plan uit 2022 binnenkort wél juridisch zal worden vastgelegd via een stedelijke verordening. “We werken aan een beleid dat verder kijkt dan pand per pand. Er is visie nodig voor de hele stad.”

Toekomstgericht denken, of verstikken in regelgeving?

De schepen erkent wel dat het premiestelsel onder de loep moet. “De huidige premies zijn in het kerngebied dubbel zo hoog als in het aanloopgebied. Misschien moeten we dat verschil nog vergroten, zodat ondernemers echt voor het centrum kiezen.” Ook de grenzen van het kernwinkelgebied en aanloopgebied worden opnieuw bekeken.

Verleiden met richting en kleur

Diksmuide investeert ondertussen in een project dat het centrum aantrekkelijker moet maken. Via het zogenaamde Wayfinding-project, dat met steun van VLAIO een half miljoen euro ontvangt, wordt gewerkt aan betere bewegwijzering, visuele aantrekkelijkheid en groenvoorziening. Doel: toeristen van IJzertoren en Dodengang naar de winkelstraten brengen.

“Het straatbeeld moet mensen uitnodigen,” zegt Rollez. “Een stad leeft van dynamiek. Enkel met een doordachte aanpak kunnen we die behouden.”

Slotbeschouwing

Wat als het centrum niet langer klopt als winkelhart? Wat als regels bedoeld om handel te beschermen, net de reden worden waarom panden leeg blijven? Diksmuide balanceert op een dunne draad tussen controle en vrijheid, tussen beleid en realiteit. En zolang de juridische verankering uitblijft, blijft het debat smeulen onder de kasseien van de Grote Markt.

( Tekst Serge Jansen van www.westnieuws.be )