Stoom en staal tussen Maldegem en Eeklo: een tijdreis op rails

Opnieuw onder stoom: de ziel van het spoor

Maldegem, 3 en 4 mei 2025 – Langs de oude spoorlijn tussen Maldegem en Eeklo klinkt weer het diepe, ritmische geblaas van stoom. Geen nostalgische achtergrondgeluid, maar een levendige ode aan vakmanschap en volgehouden inzet. Het Stoomcentrum viert niet alleen de eeuw van de Belgische lijnbus, maar ook het voortleven van zeven werkende stoomlocomotieven — een mechanisch eerbetoon aan tijd en arbeid.

Het tweedaags festival, dat start in het museumstation aan het Stationsplein 8 in Maldegem, biedt een rijk gevuld programma waar spoorweggeschiedenis tastbaar wordt. Bezoekers kunnen opstappen in zowel Maldegem als Eeklo, met aansluiting op het net naar Gent.

Een Belgisch werkpaard en zijn Duitse erfgenamen

De parade van werkende stoomlocomotieven begint met ‘Veulentje’, een robuuste Belgische machine gebouwd door Cockerill in Luik. Jarenlang verplaatste ze chemicaliënwagons voor Zuid Chemie N.V. in Sas van Gent. In 1969 vond ze een tweede leven bij Museum Buurt Spoorweg, vlakbij Enschede. Nu keert ze symbolisch terug naar haar roots.

Vanuit Duitsland arriveert de pas verworven ‘Anna 11’. Deze locomotief uit 1953, een product van Krupp, reed ooit in de mijn Anna bij Aken — de laatste plek in West-Europa waar stoom na 1985 nog een functionele rol speelde. ‘Anna 11’ is een tastbare herinnering aan een industrie die mensenlevens vormde. Haar bijnaam, ‘Hannibal’, werd haar gegeven door mijnwerkers die haar kracht en vasthoudendheid bewonderden.

Niet minder indrukwekkend is Bébert, een Belgische locomotief gebouwd door La Meuse in 1926 — het jaar van de oprichting van de NMBS. Bébert sleepte tot in 1979 kolenwagons over de steile spoorlijn 38 tussen Luik en Herve. De machine is niet enkel bijna honderd jaar oud, ze was ook de laatste stoomloc in commerciële dienst op het officiële Belgische spoorwegnet.

Staal en diesel naast elkaar

Tussen de stomende krachtpatsers rijdt ook een diesellocomotief van de reeks 62, afkomstig van Infrabel, die dit jaar zelf zijn twintigjarig bestaan viert. Deze machines bedienden ooit het hele land, van Luik tot de Westhoek, en duwden met hun karakteristieke geluid goederentreinen langs verlaten sporen. Vandaag rijden ze werktreinen en onderhouden ze de lijnen die ze vroeger trotseerden.

Een andere blikvanger is ‘Birland’, die jarenlang de papierfabriek Sappi nabij Frankfurt bediende. Ironisch genoeg heeft Sappi ook een vestiging in Langerbrugge, vlakbij Gent — waardoor de cirkel zich haast vanzelf sluit. Birland wordt bewaard in het museum Rail Rebecq Rognon bij Halle.

Bébert keert terug: een 99-jarige krachtpatser herrijst

Na vijf jaar minutieuze restauratie in het Stoomcentrum van Maldegem wordt Bébert, de Belgische stoomlocomotief uit 1926, dit weekend opnieuw ingezet. De stoomketel, het kloppende hart van de locomotief, werd grondig hersteld en opnieuw gecertificeerd door specialisten in Harelbeke. Bébert, die bijna een eeuw geleden van de band rolde bij La Société de la Meuse en ooit kolentreinen voorttrok tussen Luik en Herve, krijgt daarmee een nieuw hoofdstuk in zijn rijke geschiedenis. De locomotief staat symbool voor het vakmanschap en de toewijding waarmee industrieel erfgoed wordt bewaard en gedeeld.

Van spoor naar bus: 100 jaar lijnvervoer

Niet enkel stoom krijgt aandacht. De viering van “100 jaar lijnbus in België” vult het festivalterrein met zeldzame exemplaren uit de Belgische busgeschiedenis. Een model uit de jaren 1970 van het vroegere ‘Zuid West Nederland’ rijdt opnieuw langs zijn oude traject tussen Brugge en Breskens. Ook de herkenbare oranje bussen van de Brugge-Gent-lijn zijn van de partij — een dienst die in 2025 exact 75 jaar bestaat.

Bezoekers kunnen ritten maken met deze erfgoedbussen, die vertrekken aan het museumstation. Samen met het ritje op de normaalspoor- en smalspoortrein, een bezoek aan de museumloods, een spoormarkt en diverse standen, vormt het geheel een breed toegankelijk feest van industrieel verleden.

Een station dat verbindt, ook vandaag

Het Agentschap Onroerend Erfgoed kende eind 2024 het kwaliteitslabel Open Erfgoed toe aan de spoorlijn Maldegem-Eeklo. Dat betekent niet enkel erkenning, maar ook engagement. De site voegt zich bij een select gezelschap — waaronder Bokrijk, de Antwerpse Zoo en de IJzertoren — die erfgoed tastbaar én beleefbaar houden.

Er zijn gidsparcoursen in ontwikkeling, toegankelijk voor rolstoelgebruikers en visueel beperkten. Bezoekers kunnen het aanbod ontdekken via de ErfgoedApp van FARO, waarmee het verleden niet langer in boeken blijft, maar in handpalmen tot leven komt.

Officiële opening met symbolisch vertrek

Zaterdag 3 mei wordt om 10u30 een symbolische rit onder stoom gereden richting Balgerhoeke. De minister van Onroerend Erfgoed, Ben Weyts, zal in aanwezigheid van lokale besturen de officiële opening verzorgen. Om 11u45 zal hij een locomotief het station laten binnenrijden en daarbij een lint doorsnijden — een gebaar dat verleden en toekomst in beweging zet.

Na een netwerkmoment om 12u00 zijn de sporen vrij voor duizenden bezoekers, groot en klein.

Een blik op de toekomst

Op 1 juni komt theatermaker Lucas Derycke met een indrukwekkend initiatief: met vijftig deelnemers wordt drie dagen lang de bezetting van Eeklo in 1940 heropgevoerd. Deze re-enactment belooft een diepgaande ervaring te worden waarin geschiedenis opnieuw wordt beleefd, en het spoor dienstdoet als drager van verhalen.

Praktische informatie en tickets

Tickets zijn beschikbaar via de website van het Stoomcentrum of ter plaatse tijdens het evenement. Bezoekers die opstappen in Eeklo kunnen aan boord van de trein betalen. De toegang omvat onbeperkt rijden op de normaalspoorlijn, een rit met de smalspoortrein, toegang tot het museum en beurs, en een overzicht van historische bussen.

• Volwassene: €19
• Kind (4–11 jaar): €14
• Gezin (2 volwassenen + 3 kinderen): €59

Contactpersoon
Stoomcentrum Maldegem
Stationsplein 8, 9990 Maldegem
Website: www.stoomcentrum.be
E-mail: info@stoomcentrum.be
Tel: +32 (0)50 71 68 52

( Tekst Serge Jansen van www.westnieuws.be )